Lễ tân ngoại giao là tổng
thể những luật lệ, tập quán đã được chấp nhận rộng rãi, được các chính phủ, bộ
ngoại giao, cơ quan đại diện ngoại giao, những quan chức chính thức trong giao
tiếp quốc tế thể hiện.[1]
Lễ tân đối ngoại cơ bản giống
với lễ tân ngoại giao về tính chất, vai trò và nguyên tắc ứng xử, chỉ khác nhau
về cách vận dụng như thế nào cho phù hợp, tức là có thể linh động trong cách thể
hiện nhưng nhất thiết phải chặt chẽ trong nguyên tắc. Lễ tân Đối ngoại có quan
hệ với vô số tổ chức phi chính phủ nước ngoài, cơ quan đại diện kinh tế, thương
mại, văn hóa, xã hội, từ thiện nước ngoài, hàng triệu du khách nước ngoài thuộc
đủ loại cộng đồng các dân tộc, các tôn giáo, nghề nghiệp.[2]
Ngoại giao không chỉ có lễ
tân nhưng lễ tân được xem là không thể thiếu trong ngoại giao. Lễ tân ngoại
giao được xem là công cụ chính quan trọng của hoạt động đối ngoại nói chung và hoạt
động ngoại giao nói riêng. Các biện pháp lễ tân được vận dụng tùy thuộc vào tình trạng quan hệ giữa các bên
tham gia. Khi tiến hành các hoạt động đối ngoại , các quốc gia đều phải tuân thủ
theo những chuẩn mực chung của lễ tân ngoại giao.
Để chuẩn bị tốt cho công
tác lễ tân khi đón một đoàn khách cấp cao sang thăm và làm việc tại Việt Nam,
người làm công tác lễ tân ngoại giao cần nắm những thông tin đầy đủ và chính
xác thông qua những cơ quan chức năng. Việc đón tiếp các đoàn khách có khác
nhau tuỳ theo tính chất của mỗi đoàn những vẫn đảm bảo tuân thủ các quy định về
lễ tân của chính phủ đồng thời cũng cần đảm bảo những yêu cầu nhất định theo
thông lệ quốc tế. Lễ tân đối ngoại vẫn mang tính dân tộc và truyền thống văn
hóa của mỗi quốc gia song hiện nay có xu hướng đơn giản hóa, xa dần những nghi
lễ xa hoa, phô trương hình thức.
Đối với Iran các nghiệp vụ
lễ tân và lễ tân đối ngoại cũng tương tự. Tuy nhiên, Iran là một quốc gia theo
đạo Hồi giáo, trong hoạt động lễ tân đối ngoại cần chú ý đến văn hóa phong tục
nước họ để có những cách ứng xử và lễ tân sao cho phù hợp.
Những lỗi hay gặp khi làm lễ tân với nước bạn
Bên cạnh thực hiện theo đúng các nghiệp
vụ lễ tân ngoại giao. Các thủ tục đón tiếp lễ tân ngoại giao cần lưu ý và tránh
mắc phải các sai sót trong khi đón tiếp đoàn đại biểu đến từ quốc gia này.
1.
Tiệc ngoại giao
Trong bữa tiệc tiếp xúc
ngoại giao, khi thiết khách thường thiết đãi bằng một vài món ăn dân tộc để quảng
bá văn hoá ẩm thực của nước mình song cũng không nên quá lạm dụng mà cần phải
lưu ý đến khẩu vị của khách.
Món “nem” luôn được xem là món đầu vị khi giới
thiệu về ẩm thực Việt Nam song với một nước theo đạo Hồi như Iran thì đây không
bao giờ là sự lựa chọn vì người theo đạo Hồi kiêng thịt lợn [3]. Rượu
bia là những đồ uống ít khi thiếu trong các buổi tiệc, trừ những bữa tiệc dành
cho các vị khách đến từ các nước đạo Hồi [4]. Đất nước
này cũng cấm uống rượu bia và các chất có cồn. Ngoài ra, đất nước này cũng
kiêng các loại gia cầm có thể bay, những động vật ăn thịt sống và ăn tạp[5].
Khi chọn ngày, giờ chiêu
đãi cần lưu ý tránh ngày nghỉ, ngày tang lễ hoặc vào ngày tháng ăn kiêng của
người Hồi giáo – tháng Ramadan.[6]
2.
Trang phục
Trang phục của người Iran
thường là những trang phục kín đáo, che kín cả người, với chiếc khăn trùm đầu
màu đen. Khi tiếp xúc với người Iran, nên ăn mặc trang phục kín đáo. Đặc biệt
là trong các chuyến thăm sang nước bạn. Nếu có dự định đến thăm một nhà thờ Hồi
giáo, bạn cũng sẽ được yêu cầu phải trùm một chiếc khăn lên đầu và áo choàng
dài để thể hiện sự tốn kính với thánh thần[7].
3.
Quà tặng
Quà tặng trong ngoại giao
cũng phải mang sắc thái dân tộc, đồng thời phải đảm bảo chất lượng cao. Mặt
khác khi tặng quà cần nắm được truyền thống và luật lệ của mỗi nước.
Nếu các nước phương Đông
như Trung Quốc, Nhật hay Hàn Quốc thì qùa tặng thường là các đồ thủ công mỹ nghệ
bền đẹp còn với Iran và các nước theo đạo Hồi khác thì không nên tặng tranh vẽ
người, động vật… [8] Người
Hồi giáo sẽ không hài lòng khi được tặng tranh ảnh hay tượng phụ nữ. Nước Hồi
giáo cũng quan niệm tay trái là không sạch sẽ và chỉ nên dùng tay phải để làm
những việc thiêng liêng, quan trọng.[9] Do đó, bạn
cần tránh việc cầm đồ bằng tay trái. Khi tặng quà bạn có thể dùng hai tay, tay
trái đặt dưới đỡ tay phải.
4.
Phép lịch sự xã giao
Do không nắm rõ những
phong tục, tập quán ứng xử là nguyên nhân lớn nhất khi phạm phải lỗi này. Một
con người không thể nắm bắt hết tất cả mọi thứ, đặc biệt là về văn hóa, chính
vì thế khi chuẩn bị đón tiếp một đoàn nào, hoặc làm việc với ai, ta cần chủ động
nghiên cứu về văn hóa của quốc gia, dân tộc đó trước.
Không giống như văn hóa ứng
xử như các nước khác, khi tiếp xúc với người phụ nữ Iran, không nên có những cử
chỉ như bắt tay hoặc ôm hôn. Tín đồ hồi giáo có tập tục nam giới không bắt tay
phụ nữ. Việc phụ nữ bắt tay với đàn ông Hồi giáo có nơi được coi là sự sỉ nhục.
Một doanh nhân châu Âu đã bị hủy một hợp đồng lớn với một nước Trung Đông vì đã
có động tác “ga-lăng” là giơ tay đỡ một quý bà Hồi giáo từ trên xe buýt xuống. [10]
5.
Treo cờ
Việc treo cờ cũng là một
việc hệ trọng. Chính phủ Iran quyết định không treo cờ rủ quốc kỳ bởi trên lá cờ
có chữ Allah.[11]
Trong lễ tân đối ngoại, chúng ta cần lưu ý điều này và điều chỉnh tùy theo yêu
cầu bên nước bạn.
Không chỉ quan tâm tới
phong tục tập quán, văn hóa nước bạn để có những nghiệp vụ lễ tận ngoại giao
phù hợp, cán bộ lễ tân cũng cần giải thích cho khách một số quy định liên quan
tới tập quán, thói quen của người Việt để tránh cho khách rơi vào những tình huống
khó xử.
- Nhã Uyên -
[1] Từ
điển ngoại giao,sđ d, tr.327
[2] http://songoaivu.caobang.gov.vn/node/105
[3] http://huc.edu.vn/mot-so-nguyen-tac-le-tan-ngoai-giao-ung-dung-trong-hoat-dong-le-tan-du-lich-1584-vi.htm
[4] Một
số vấn đề về công tác tổ chức đón tiếp khách nước ngoài – Sở ngoại vụ Tỉnh Quảng
Nam
[5] http://dulich.vnexpress.net/tin-tuc/cong-dong/tu-van/quy-tac-can-biet-khi-den-tham-cac-quoc-gia-hoi-giao-3135010.html
[6] Ngoại giao và công tác ngoại giao – PQS.TS.
Vũ Dương Huân. Nxb Chính trị Quốc gia
[7] http://vtv.vn/du-lich/9-dieu-luu-y-cho-phai-nu-khi-du-lich-trung-dong-103998.htm
[8] http://fad.danang.gov.vn/chi-tiet?idcat=23920&articleId=39670
[9] http://dulich.vnexpress.net/tin-tuc/cong-dong/tu-van/quy-tac-can-biet-khi-den-tham-cac-quoc-gia-hoi-giao-3135010.html
[10] Một
số vấn đề về công tác tổ chức đón tiếp khách nước ngoài – Sở ngoại vụ Tỉnh Quảng
Nam
[11] http://tuoitre.vn/tin/the-gioi/the-gioi-muon-mau/20070724/co-iran-cam-treo-ru/212009.html